Grzyby jak z horroru. Zmieniają mrówki w zombie i przejmują nad nimi kontrolę

„The Last Of Us” to jedna z najlepszych gier na Playstation w historii. Tajemnicza epidemia wymyślona przez studio Naughty Dog i grzyb przejmujący kontrolę nad ludźmi (klikacze i mlaskacze), wcale nie są jedynie horrorem science fiction. Okazuje się, że naprawdę istnieją grzyby, które potrafią zmienić żywe istoty w zombie.

Choć brzmi to jak scenariusz horroru, naukowcy już wiele lat temu potwierdzili, że istnieją pasożytnicze grzyby przejmujące całkowicie kontrolę nad żywymi istotami. Ich ofiarami padają mrówki. Co ciekawe, każdy gatunek mrówki ma „swojego grzyba”, a problem dotyczy niemal połowy znanych nam gatunków mrówek.

Każdy z czterech gatunków odkrytego w tropikalnych lasach Brazylii grzyba specjalizuje się w kontrolowaniu innego gatunku mrówki robotnicy. Po raz pierwszy gatunek pasożytniczego grzyba Ophiocordyceps unilateralis został zidentyfikowany w 1865 roku – podaje ekologia.pl

Grzyby jak z horroru kontra mrówki

Początkowo sądzono, że grzyb przejmuje władzę nad umysłem owada. Jak jednak opisano na łamach czasopisma „Evolution”, grzyby rozsiewają zarodniki, które są w stanie zaatakować układ nerwowy mrówki i w ten sposób zmusić ją do określonego zachowania. Przykładowo, pasożytniczy grzyb Ophiocordyceps unilateralis rozwija się w mrówce, urządzając sobie w niej restaurację, a przy okazji zmusza ją do porzucenia mrowiska, wspinaczki na wysokie drzewo i wczepienia się już na zawsze w liść lub gałązkę. Owad żegna się z życiem, a grzyb po jakimś czasie dokona efektownego wyjścia na zewnątrz rodem z filmu „Obcy”. Wydaje na świat zarodniki, które spadają i infekują kolejne mrówki. Na niektórych drzewach powstają wręcz „mrówcze cmentarzyska”. 

Jak grzyby kontrolują mrówki?

Na łamach „Proceedings of the National Academy od Sciences” opublikowano zaskakujące wyniki badań. Okazuje się, że grzyb rozsiewa swoje komórki po całym ciele mrówki, a kontrola behawioralna organizmu zwierzęcego odbywa się obwodowo. Ophiocordyceps unilateralis tworzy sieci otaczające mięśnie, zyskując kontrolę nad ciałem nosiciela.

Jak wyjaśnia „Nauka w Polsce”, grzyb przerasta ciało mrówki, zamieniając organy wewnętrzne w cukry wspierające jego rozwój. Mięśnie kontrolujące szczęki pozostają nienaruszone. Grzyb nie niszczy także chitynowego pancerza, bo nie chce, by do mrówki przedostały się bakterie i zarodniki innych grzybów. Hughes porównał tego typu grzyby do lalkarzy, pociągających za sznurki i poruszających marionetkami.

Profesor entomologii i biologii David Hughes z Uniwersytetu Stanowego w Pensylwanii dowiódł, że zachowania zainfekowanych mrówek z różnych zakątków świata różnią się. W obszarach tropikalnych mrówki-zombie wgryzają się w liście, a w strefie umiarkowanej częściej chwytają się gałązek lub kory. Prawdopodobnie ma to związek z ewolucją pasożytniczych grzybów, dostosowujących się do warunków w danych strefach klimatycznych.

Tech.wp.pl pisze, że pasożytnicze grzyby kontrolujące mrówki są na świecie zjawiskiem powszechnym. W Europie wymarły jednak z powodu zim i zmian klimatu. Istnieją jednak dowody, że istniały na Starym Kontynencie. W Niemczech znaleziono skamielinę sprzed 47 milionów lat, w której znajduje się mrówka charakterystycznie wgryziona w liść.